Klimmen met visueel gehandicapten - deel 1

Voorwoord. Steeds meer krijgen we in het reguliere onderwijs te maken met kinderen met een of andere handicap. Zeker niet altijd kunnen deze kinderen volledig meedoen aan de lessen bewegingsonderwijs. Daarvoor zijn de handicaps te groot of de mogelijkheden te beperkt. Vaak kunnen er aanpassingen gemaakt worden om ze toch zo veel mogelijk deel te laten uitmaken van de lessen.

Aan de andere kant vind ik het ook best belangrijk dat kinderen kennis nemen van wat het is om een handicap te hebben. Zo hebben wij elk jaar een project, in samenwerking met de gehandicapten sportbond  zuid-west Nederland, voor de hoogste groep in het basisonderwijs. Elk jaar is dit weer een groot succes.

Maar hoe zit het met de lagere groepen? Daar is dus niets voor. Ik ben me er heel goed van bewust dat voor de nog jongeren het een moeilijke zaak is dit duidelijk te maken en op een aantrekkelijke manier te brengen.

Al een aantal jaren heb ik te maken met kinderen die visueel gehandicapt zijn. Deze handicap varieert sterk; van een lichte afwijking tot bijna volkomen blind. In veruit de meeste lessen worden dat stukje van de lessen aangepast aan deze kinderen op het moment dat het met hen te maken heeft. Anderzijds moeten deze kinderen zich zoveel mogelijk proberen aanpassen aan de reguliere lessen om mee te doen. Helaas zijn er ook lessen waarbij zij niet deel kunnen nemen, wat ik zoveel mogelijk probeer te beperken en met succes. Toch wil wat meer voor deze kinderen met een handicap betekenen. Is het niet binnen de schooltijden, dan misschien in een aparte les (vrij geroosterd), wat door bezuinigingen steeds moeilijker wordt en ook niet altijd meer mogelijk is.

Misschien dat ik ze een zetje kan geven in de richting van sportbeoefening in verenigingsverband en dan niet alleen in een vereniging voor mensen met dezelfde handicap. Met dit artikel wil ik één van die mogelijkheden weergeven; het kan in een vrij uurtje gedaan worden of in samenwerking met een klimcentrum gegeven worden. Nu al wil ik aangeven dat mijn verwachtingen ver, héél ver overtroffen zijn en dat er een vervolg op meerdere gebieden al gepland staan.

Het is dan ook mijn bedoeling reacties los te maken, nieuwsgierigheid te wekken voor een onderdeel dat eigenlijk met heel weinig moeite gerealiseerd kan worden. Uw reacties en ervaringen zie ik dan ook graag tegemoet en kunt U sturen op het adres onderaan het artikel.

Historie: In een gesprek met een moeder kwam naar voren dat haar elfjarige dochter, Lisa, altijd bezig was met wat uitdagende dingen. Zo is er een zeer eenvoudige “klimwand” in een speeltuin bij hen in de buurt waar Lisa achter regelmatig bezig is deze uit te proberen. Lisa is wel visueel gehandicapt, is blind aan één oog en voor ongeveer 94 % aan het andere.

Pogingen om eens echt te gaan klimmen tegen een echte klimwand stuitten op teveel problemen van allerlei kanten, dus het klimmen voor Lisa was in de la geschoven.

“Niet te geloven ……” was mijn eerste reactie en aangezien ik zelf best wel enige klimervaring heb, kwam de gedachte al heel snel op er dan maar zelf iets aan te proberen te doen.

Al heel snel kwam ik er achter dat er zeer sporadisch iets op dat gebied gedaan wordt en dat er niets over dit onderwerp te vinden is. Wel wordt er met oudere kinderen (vanaf 15, 16 jaar en minder visueel gehandicapten) en een haast “verdwaalde” volwassene iets en op een eenvoudige manier aan klimmen gedaan, terwijl Lisa is nog maar 11 jaar oud. Instructeurs hebben in het gunstigste geval een enkele beginnende ervaring, maar verder niets helemaal niets.

De uitdaging om iets voor dit meisje te betekenen werd steeds groter. Al naar gelang ik me meer in de zaak ging verdiepen kwamen ook de gedachten bij mij op van  “schrijf het op ……”, “publiceer het …” en “geef een voorzet, wie weet wat het losmaakt …….”

Zodoende is dit artikel ontstaan

Voorbereidingen: eerst probeer je aan alle kanten informatie te pakken te krijgen bij klimscholen, -instructeurs en via internet.

   zo begon ik …..

Omdat er weinig tot niets te vinden is, ga je zelf ideeën bedenken, hoe kom ik aan materialen, hoe kan ik weer helemaal zeker van mijn zaak zijn bij het zekeren, hoe ga ik zo iets opbouwen en kan ik er misschien ook iets mee gaan doen als een project op de basisschool over gehandicaptensport?

-         informatie inwinnen bij klimcentra over of zij wel eens met visueel gehandicapten geklommen hadden of nog doen.

-         Informatie inwinnen en bedenken over wat voor mogelijkheden je hebt en welke problemen je waarschijnlijk tegen zal komen.

-         Informatie inwinnen bij visueel gehandicapten die wel eens geklommen hadden. Waar hadden zij moeite mee; vertrouwen hebben in de zekeraar, het zoeken en vinden van steunpunten voor zowel de handen als voeten, achteroverhangen aan een touw en de voeten uit elkaar en naar voren doen, enz.

-         Eigen vaardigheden voor het zekeren oefenen, eerst de informatie op papier doornemen en in gedachte herhalen/uitvoeren en dan in de praktijk. Weer helemaal de zekerheid hebben dat alles nog goed gedaan wordt door jou.

Veel medewerking heb ik bij de voorbereidingen gehad van klimmers en instructeurs van het klimcentrum “Pentagon” in Dordrecht. Het bleek niet alleen voor mij een uitdaging te zijn, maar zeker ook voor de instructeurs. Okay er wordt dan wel eens geklommen met visueel gehandicapten, maar die zijn over het algemeen ouder en in veel gevallen kunnen ze nog iets zien, hetzij licht-en-donker of enige kleuren, enz.

Oefenen van eigenvaardigheden. Om echt helemaal zeker van mijn zaak te zijn heb ik mijn eigenvaardigheden met medewerking van enkele instructeurs van klimcentrum “Pentagon” weer naar boven gehaald en geoefend. De nadruk lag op het tot in de puntjes weer ophalen van het zekeren. Daarnaast weer het oefenen en letten op de bewegingen en –patronen van de gewone klimmers. Dit kwam weer heel snel boven.

Tijdens dit oefenen groeide het groepje belangstellenden steeds meer. Vooral van de kant van de instructeurs was er de nodige belangstelling. Vooraf had ik al met enkele gesproken over het klimmen met visueel gehandicapten en nu kwamen ze ook in de hal kijken. Ook kwamen er ook allerlei vragen en aanwijzingen van klimmers en instructeurs, wat leidde tot het blind klimmen. Gelukkig had ik een skibril bij me die aan de binnenkant was afgeplakt zodat er wel enig licht doorkwam maar waardoor verder niets te zien was.

Sanne, een ervaren klimster probeerde het als eerste en merkte al heel snel dat het bepaald niet mee viel, terwijl dit gedaan werd op een bekende wand. Na een enkele meter verloor ze haar balans. Ook dit was een hele ervaring omdat ze niet zag wat er gebeurd was en wat er nu ging gebeuren zo aan het touw (hoe hing ze eraan ten opzichte van de wand? Was ze gedraaid? Hoe ver was ze van de wand vandaan?)

Bij een volgende poging werd de klimster meegenomen naar een niet vooraf uitgekozen stuk wand. Door de ervaring van de vorige keer werd er al een stuk behoedzamer de steunpunten gezocht. Bovendien werkte ze volgens een idee, welke aldaar geboren werd, om via een 3-punts-manier te klimmen; altijd 3 punten (2 handen en 1 voet of 1 hand en 2 voeten) hebben steun. Met de losse hand of voet wordt naar een nieuw steunpunt gezocht/gevoeld. Dit lijkt heel voor de hand en werkt heel goed.

De bedachte plan van aanpak. Vooraf loop je te bedenken hoe je zo’n klim het beste kan aanpakken, hoe je Lisa vertrouwen kan geven in het klimmen EN in mij (we kenden elkaar niet). Het volgende plan was in me opgekomen:

-         kennismaking (met haar moeder erbij, die ook zou gaan klimmen) en even wat drinken

-         omkleden

-         er al op wijzen dat ik veel aanwijzingen zal geven, veel zal praten

-         afspraakjes maken over “niets moet, veel mag”, niet verder durven of stoppen (naam zekeraar noemen en “BLOK”-roepen en een bevestiging erop geven door zekeraar).

-         materialen, de klimwand en steunpunten verkennen/voelen; gordel, karabine, klimacht

-         zekeren en op de grond uittesten, laten ervaren

-         schuine wand hangen en achteruitlopen oefenen (voeten uit elkaar en “omhoog”)

-         begin van klimmen op deze schuine wand met veel steunpunten

-         naar rechte wand met veel steunpunten

Het is zover. Eindelijk is de dag dan aangebroken om de ideeën in de praktijk te uit te voeren. In de “Klimmuur” in Amsterdam hadden we afgesproken en die zaterdag-ochtend om 11.00 uur. De medewerkers van de hal hadden me verteld dat het dan erg rustig in de hal was en dat we dan op ons gemakje aan de slag konden gaan. Een prima idee omdat er weinig bijgeluiden zijn zodat de instructies makkelijker gegeven konden worden (en verstaan) en Lisa minder snel afgeleid zou worden.

Na een eerste kennismaking en een drankje wordt er omgekleed; een makkelijk-zittende broek (in dit geval een “turn-strech-broek”), een T-shirt en gewone gymschoenen.

Eerst werd de gordel “bekeken”/gevoeld wat ze om zou krijgen, het materiaal gevoeld en werd verteld waar wat voor diende. (Zo’n gordel is al een heel vreemd geval als je die zo voelt.) Daarna werd de gordel aangetrokken en pas gemaakt.